Ukrayna’da Hürrem Sultan’ın doğduğu köye gittim: ‘Roxolana’ ve Osmanlı hakkında ne düşünüyorlar?

Osmanlı sarayında en çok merak edilen kadınlardan Hürrem Sultan’ın Ukrayna’da doğduğu köyü ve evi görmek Rohatyn’e gittim. Ukraynalılar ‘Roxolana’ ve Osmanlı İmparatorluğu hakkında ne düşünüyor?

Hürrem Sultan’ın doğduğuna inanılan Rohatyn’e gitmek için önce büyük şehirler Ivano Frankivsk ve Lviv’den birine uçakla ulaşabilirsiniz.

İki şehirden bu kasabaya minibüs yolculuğu yaklaşık 1.5 saat sürüyor.

Yaklaşık 8 bin nüfuslu Rohatyn’nin ana meydanında Hürrem Sultan heykeli sizi karşılıyor. ‘Muhteşem Yüzyıl’ dizisinin izlerini de burada görmek mümkün.

Ukrayna kaynaklarına göre, Hürrem Sultan’ın doğum adı Alexandra Lisowska.

Rus olduğunu söyleyenler de var; ancak tarihçilerin büyük bölümü onun Ukraynalı olduğu konusunda hemfikir.

Hürrem Sultan, 1506’da Rohatyn’de doğdu, 14-17 yaşları arasında Tatarlar tarafından kaçırılarak İstanbul’da Harem’e gönderildi.

Kanunu Sultan Süleyman’ın resmi nikahlı eşi ve sonraki padişah II. Selim’in annesi.

Hürrem Sultan heykelinin anlamı

Rohatyn’e 1999’da Hürrem Sultan heykeli yapıldı. Heykelin anlamı onun da kısa bir hayat hikayesi gibi. Ukraynalı yazar Oleksandra Şutko, Hürrem Sultan kitabında şu şekilde anlatıyor:

“Anıtın her detayı semboliktir. Roksolana’nın yüzü, yurduna özlemi yansıtır, göğsünde Meryem ana sureti olan bir madalyon ve geleneksel bakire süsleri olan mercan boncuklar vardır. Alnında kurdele bağlıdır, saçları uzun örgülüdür. Bütün bunlar o dönemin bakire kız imgesine uygundur. Dirsekten kırılmış sağ elinde kaderi gibi dikenli iki yaban gülü tutar. Bu kompozisonu Osmanlı kadınlarının başlarına taktığı aşağı sarkan bir hotoz tamamlar, omuzlarında da Osmanlı sultan karısına has bir şal dökülür. Bütün bu ayrıntılar, kompozisyonla verilmek istenen duyguya uygun olarak, Rokso lana’nın saltanat hayatının lüksünden kurtulup Ukrayna’daki Hristiyan geçmişine dönme arzusunun altını çizer.”

Rohatyn’deki anıtın yapılmasından iki yıl önce Ukrayna’da Hürrem Sultan’ın resmi olan posta pulları çıkarılır.

Batı Ukrayna’da birçok caddeye Roksolana adı verilir. Bu isim aynı bölgede Ukraynalı kadınlar arasında yaygın olarak kullanılıyor.

Peki Hürrem Sultan tam olarak nerede doğdu?

Heykelden yaklaşık 10 dakikalık yürüme mesafesinde onun babasının papaz olarak görev yaptığı kiliseye ulaşıyorsunuz. Hürrem Sultan’ın Holy Spirit’ Kilisesi’ne yakın bir evde doğduğuna inanılıyor. Bazıları tarafından Rokso lana olarak da adlandırılan bu yapı Ukrayna’nın en eski ahşap kiliseleri arasında bulunuyor.

Rohatyn’deki Opillia Müzesi’nde Hürrem Sultan’ı tanıtan bir bölüm bulunuyor.

Akim Galimov, Hürrem Sultan’ın belgeselini çekti

Ukraynalı televizyon programcısı Akim Galimov, Hürrem Sultan’ın izinden İstanbul’a giderek onun belgeselini çekti.

Galimov ile Kiev’de buluşup hikayesini dinledim:

“Ukrayna’da 1990’larda Roxelana adında çok popüler bir dizi vardı. Birçok Ukraynalı için bu dizi, Roxelana’nın gerçek bir hikayesi gibiydi. Ve benim için de öyleydi. Ancak tarihi belgeleri keşfettiğimde, Türkiye’ye gittiğimde Hürrem Sultan’ın tarihinin çok daha derin olduğunu fark ettim. Hürren Sultan, Ukrayna’da çok popüler. Aynı zamanda onun hakkında çok fazla gizem vardı. Bu yüzden Hürrem Sultan ile ilgili bu belgeseli yapmaya karar verdim. Açıkçası, İstanbul’a gittiğimde ve Hürrem Sultan’ın köklerini adım adım takip ettiğimde çok etkilendim.”

Hürrem Sultan Rus asıllı mı?

Hürrem Sultan, 1558’de 52 yaşında hayatını kaybetti. Cenazesi Süleymaniye Camii avlusundaki türbesine defnedildi.

Ancak türbedeki tabelada Hürrem Sultan’ın Rus asıllı olduğunun yazması tartışmalara yol açtı.

2019’un Ocak ayında Ukrayna’nın Türkiye Büyükelçiliği’nin talebi üzerine, tabeladan ‘Sultan Süleyman’ın Rus asıllı eşi’ yazısı kaldırıldı; yerine ‘Ukraynalı’ ibaresi konuldu.